documenta 4 1968/Κοκκινιά 1979/Κοκκινιά 2017
Στο πλαίσιο των δημόσιων συζητήσεων υπό τον τίτλο «Συναντήσεις» που διοργανώνει η documenta 14, η καλλιτέχνις Μαίρη Ζυγούρη και η ιστορικός τέχνης Ειρήνη Γερογιάννη συζητούν για το έργο της Μαρίας Καραβέλα (1938-2012) –ηγετική μορφή της περφόρμανς στην Ελλάδα, γνωστή για τις πολιτικά φορτισμένες (ανα)παραστάσεις της Ιστορίας– καθώς και για τη σύγχρονη επανεξέταση από τη Ζυγούρη ενός από τα πιο σύνθετα έργα της Καραβέλα.
Με αφετηρία την ταραχώδη χρονιά του 1968 και την documenta 4 που έλαβε χώρα εκείνο το έτος, η περφόρμανς και η αναγνώριση των κοινωνικών κινημάτων που αποκτούσαν δυναμική παρουσία ανά τον κόσμο απουσίαζαν από την documenta 4. Η έκθεση, ενώ ήταν σύγχρονη των φοιτητικών εξεγέρσεων και άλλων κοινωνικών αναταραχών –αλλά εν πολλοίς αποστασιοποιημένη– σημαδεύτηκε από εσωτερική κρίση, με αποτέλεσμα αρκετά ιδρυτικά μέλη της να εγκαταλείψουν τον θεσμό.
Η διάλεξη- περφόρμανς «documenta 4 1968/Κοκκινιά 1979/Κοκκινιά 2017» θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τον Δήμο Νίκαιας- Αγ.Ι. Ρέντη την Παρασκευή 3 Μαρτίου στο 11ο Γυμνάσιο Νίκαιας (Πέτρου Ράλλη 182) στις 7.30 το απόγευμα.
Οι δύο ομιλήτριες, ορμώμενες από τις απουσίες στην documenta 4, στοχεύουν να αναδείξουν την ισχυρή παρουσία της Καραβέλα στις ακτιβιστικές καλλιτεχνικές πρακτικές της εποχής της, και να επανεξετάσουν την πολιτική διάσταση της δημιουργίας της Καραβέλα σε σχέση με τη σύγχρονη Ελλάδα και την κρίση της εποχής μας, όπως προκύπτει από το έργο The Round Up (2017) της Ζυγούρη. Η διάλεξη-περφόρμανς θα δοθεί στα ελληνικά, με εισαγωγή από τη Μαρίνα Φωκίδη, Σύμβουλο Επιμέλειας για την documenta 14. Σ’ αυτή τη διάλεξη-περφόρμανς, η Γερογιάννη και η Ζυγούρη αποκαλύπτουν τα αφηγήματα σχετικά με την Κοκκινιά 1979, το εμβληματικό έργο της Καραβέλα που πραγματεύεται το Μπλόκο της Κοκκινιάς 1944, την ιστορία της Αντίστασης και του Εμφυλίου στην Ελλάδα.
Η Ειρήνη Γερογιάννη είναι ιστορικός της τέχνης , μουσειολόγος και υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου διεξάγει έρευνα για το πρώτο κύμα της περφόρμανς στην Ελλάδα. Συνεπιμελήθηκε το βιβλίο Μαρία Καραβέλα (μαζί με τον Χριστόφορο Μαρίνο και την Μπία Παπαδοπούλου, 2015). Η Γερογιάννη ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Η καλλιτέχνις Μαίρη Ζυγούρη χρησιμοποιεί διάφορα μέσα, πάντα όμως έχοντας ως σημείο αναφοράς την περφόρμανς. Οι δράσεις της, επιμελώς οργανωμένες και προετοιμασμένες, συνήθως εκτυλίσσονται σε δημόσιους χώρους προκαλώντας απρόβλεπτες καταλήξεις και την κριτική συμμετοχή του κοινού. Τα έργα της έχουν παρουσιαστεί σε πολλά μέρη της Ελλάδας και της Ευρώπης, όπως το Dutch Art Institute, το Istanbul Foundation for Culture (IKSV) και το Cittadellarte–Fondazione Pistoletto. Η Ζυγούρη ζει και εργάζεται μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας
Λίγα λόγια για τις «Συναντήσεις»
Από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2017, μια σειρά δημόσιων συζητήσεων υπό τον τίτλο «Συναντήσεις» παρουσιάζουν στην Αθήνα την documenta μέσα από προσωπικές ιστορίες, σκέψεις, αφηγήσεις και βιώματα, προβολές, ομιλίες, περφόρμανς και DJ sets. Πώς μπορεί μια έκθεση σύγχρονης τέχνης να προσφέρει πολλαπλές προοπτικές της παγκόσμιας κατάστασης; Οφείλουν οι εκθέσεις να σχετίζονται με τις κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές πραγματικότητες της καθημερινής ζωής; Ποια παγκόσμια γεγονότα επηρέασαν τις documenta στο παρελθόν και ποιο ήταν το αντίκτυπο αυτών των εκθέσεων;
Οι «Συναντήσεις» της documenta 14 προσκαλούν το κοινό να συμμετάσχει σε μια σειρά διεπιστημονικών εκδηλώσεων προάγοντας τον διάλογο ανάμεσα στο πλαίσιο των εκθέσεων documenta και στους κοινωνικοπολιτικούς μετασχηματισμούς που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Οι παρουσιάσεις αξιοποιούν διαφορετικές μορφές διαλόγου για να τροφοδοτήσουν το ενδιαφέρον και τη φαντασία του κοινού, καθώς πραγματεύονται ποικίλα ζητήματα όπως ο πολιτικός λόγος, η (απο)δόμηση της εθνικής ταυτότητας, η αντίσταση μέσω της παραστατικής τέχνης και της μουσικής, ο κινηματογράφος ως ποίηση, το μέλλον της εκθεσιακής πρακτικής, η αρχειοθέτηση της ιστορίας και το πένθος για το παρελθόν.
Οι «Συναντήσεις» αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος της documenta 14 «μια εκπαίδευση». Γίνονται στα αγγλικά ή στα ελληνικά, με ταυτόχρονη μετάφραση στην άλλη γλώσσα, και πραγματοποιούνται σε διάφορους χώρους της Αθήνας. Προσκεκλημένοι συντελεστές: Clare Butcher, Ειρήνη Γερογιάννη, Hendrik Folkerts, Ντένης Ζαχαρόπουλος, Μαίρη Ζυγούρη, Γεωργία Κοτρέτσος, Ζάφος Ξαγοράρης, Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, Νεκτάριος Παππάς, Christoph Platz, Gene Ray, Dieter Roelstraete, Monika Szewczyk, Adam Szymczyk, Κατερίνα Τσέλου, Μαρίνα Φωκίδη, Πάνος Χαραλάμπους, και Arnisa Zeqo
Λίγα λόγια για την documenta 14
Η documenta έχει αναγνωριστεί ως η πλέον διακεκριμένη έκθεση σύγχρονης τέχνης διεθνώς. Σε κλίμα θερμού διαλόγου, κάθε documenta λειτουργεί ως φόρουμ στο οποίο εξετάζονται και παρουσιάζονται οι παγκόσμιες εξελίξεις στη σύγχρονη τέχνη, στον πολιτισμό και στην κοινωνία, και ως ένα εργαλείο για την επανεξέταση της ιστορίας της τέχνης και τον επαναπροσδιορισμό των πρακτικών δημιουργίας μιας σύγχρονης έκθεσης.
Η documenta ιδρύθηκε στο Κάσελ της Γερμανίας από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων και θιασωτών της σύγχρονης τέχνης με επικεφαλής τον καλλιτέχνη και σχεδιαστή Arnold Bode. Πρόθεσή τους ήταν να αναδείξουν τον κρίσιμο ρόλο της μοντέρνας τέχνης στην ανοικοδόμηση της γερμανικής κοινωνίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την πρώτη διοργάνωση του 1955, η documenta έχει υποδεχθεί χιλιάδες καλλιτεχνών και εκπροσώπων του πολιτισμού από διαφορετικά πλαίσια και τοποθεσίες ανά τον πλανήτη.
Το 2017, και για πρώτη φορά στην 60χρονη ιστορία του θεσμού, η 14 η διοργάνωση της documenta πραγματοποιείται και σε μια άλλη πόλη, την Αθήνα. Για την documenta 14 ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Adam Szymczyk έχει προτείνει μια διμερή δομή λειτουργίας της έκθεσης, με κατευθυντήρια αρχή της διοργάνωσης τον τίτλο εργασίας «Μαθαίνοντας από την Αθήνα». Το 2017, η Αθήνα (8 Απριλίου – 16 Ιουλίου 2017) και το Κάσελ (10 Ιουνίου – 17 Σεπτεμβρίου, 2017) θα φιλοξενήσουν την έκθεση από κοινού και επί ίσοις όροις.
Το Κάσελ, ο αδιαμφισβήτητος μέχρι σήμερα οικοδεσπότης της documenta, αναλαμβάνει τώρα έναν νέο ρόλο, αυτόν του φιλοξενούμενου στην Αθήνα. Οι διαφορετικοί τόποι, το πολιτιστικό υπόβαθρο και οι αποκλίνουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στην Αθήνα και στο Κάσελ θα αποτελέσουν στοιχεία της ίδιας της δημιουργικής διαδικασίας και στα δύο μέρη της έκθεσης, διαμορφώνοντας και καθορίζοντας την ίδια στιγμή τα έργα των καλλιτεχνών.
Για την documenta 14 οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες έχουν κληθεί να σκεφτούν και να δημιουργήσουν με άξονα τη δυναμική σχέση που θα προκύψει ανάμεσα στις δύο πόλεις, παρουσιάζοντας ένα έργο σε κάθε τοποθεσία. Η documenta 14 φιλοδοξεί να συμπεριλάβει πλήθος διαφορετικών φωνών μέσα, ανάμεσα και πέρα από τις δύο αυτές πόλεις, επιχειρώντας μια υπέρβαση του ευρωπαϊκού πλαισίου από την πλεονεκτική θέση που της προσφέρει η Αθήνα, μία μεσογειακή μητρόπολη τοποθετημένη στο σταυροδρόμι μεταξύ Αφρικής, Μέσης Ανατολής και Ασίας. Τόσο η φυσική όσο και η μεταφορική απόσταση μεταξύ Αθήνας και Κάσελ θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο θα βιώσουν οι επισκέπτες την documenta 14, προκαλώντας συναισθήματα απόστασης, απώλειας και προσμονής, διαμορφώνοντας εκ νέου την αντίληψή τους για το τι μπορεί να είναι μια τέτοια έκθεση.
Το Πρόγραμμα «μία εκπαίδευση» της documenta 14 «Τι αλλάζει;» «Τι μετατοπίζεται;» «Τι απομένει;» είναι τα τρία ερωτήματα που διαμορφώνουν τη συνθήκη για το πρόγραμμα «μία εκπαίδευση» της documenta 14. Ένα πρόγραμμα, το οποίο αναπτύσσει συνέργειες με εκπαιδευτικά ιδρύματα, χώρους τέχνης δημιουργημένους από καλλιτέχνες και γειτονιές, προκειμένου να διερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη, την εκπαίδευση και την αισθητική της ανθρώπινης συντροφικότητας μέσα από τη συλλογική ενεργοποίηση του ατόμου.
Ως ένα συνεκτικό πρότζεκτ, η documenta 14, Μαθαίνοντας από την Αθήνα (τίτλος εργασίας) δεν διαχωρίζεται σε επιμέρους τμήματα έκθεσης, δημόσιων δράσεων και εκπαίδευσης, ούτε προσγειώνεται σαν διαστημόπλοιο στην Αθήνα πριν αναχωρήσει κατόπιν για το Κάσελ. Είναι ένα έργο που βασίζεται στη συλλογική δράση και στις ατομικές δεξιότητες που προκύπτουν από το περιεχόμενο, χτίζοντας φιλίες καθώς εξελίσσεται. Ως εκ τούτου, το πρόγραμμα «μία εκπαίδευση» επιχειρεί μια καθοδηγούμενη από τον καλλιτέχνη και βασισμένη στη διαδικασία προσέγγιση, εμπλέκοντας την έρευνα, τη διαπροσωπική συνάντηση, τη συζήτηση, την ανάγνωση, την παρατήρηση, την περιήγηση, τη συλλογή της γνώσης, αλλά συγχρόνως και την εξάπλωσή της σαν να πρόκειται για ζωντανό οργανισμό. Η συνάντηση μεταξύ τέχνης, καλλιτεχνών και κοινού αποτελεί το σημείο της εκκίνησής μας σε αυτή την ανοιχτή πορεία, όπου μαθαίνουμε από το πλαίσιο στο οποίο τοποθετούμε τον εαυτό μας.
Παρασκευή 3 Μαρτίου
11ο Γυμνάσιο Νίκαιας
Πέτρου Ράλλη 182
Ώρα έναρξης: 7.30 μ.μ
Είσοδος ελεύθερη