Από τον Σταύρο ΛιλόγλουMηνιαίες απώλειες της τάξης των 462 ευρώ κατά μέσον όρο ή 5.550 ευρώ τον χρόνο για 4 εκατομμύρια νοικοκυριά προκαλεί το νέο «κοκτέιλ» μέτρων που περιλαμβάνει το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2011-2015.
Στις βασικές κατηγορίες πολιτών που θα πληγούν περιλαμβάνονται οι χαμηλόμισθοι και οι συνταξιούχοι, και όσοι λαμβάνουν σήμερα κοινωνικά επιδόματα, εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων, φορολογούμενοι με ετήσια εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ και όλοι οι καταναλωτές λόγω του κύματος ανατιμήσεων.
Οι αυξήσεις στους άμεσους και έμμεσους φόρους, οι περικοπές σε κοινωνικές παροχές, επιδόματα και συντάξεις καθώς και η συρρίκνωση των αποδοχών λόγω και του πληθωρισμού έχουν σαν αποτέλεσμα το εισόδημα ενός μέσου νοικοκυριού να μειωθεί κατά 23%.
Οι τρεις κύριες πηγές της οικονομικής αιμορραγίας έχουν να κάνουν με:
Tη φορολογία που σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος θα διογκωθεί κατά 8,497 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2015 πράγμα που σημαίνει ότι ανά νοικοκυριό η μηνιαία αφαίμαξη από τους άμεσους και έμμεσους φόρους διαμορφώνεται στα 177 ευρώ και η ετήσια στα 2.125 ευρώ. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του προγράμματος η φορολογία στο εισόδημα, στα ακίνητα και άλλες πηγές θα αυξηθεί κατά 3,012 δισ. ευρώ στη διάρκεια της περιόδου 2011-2015 και θα διαμορφωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 9,1% το 2015 έναντι 8,8% το 2010. Αισθητά μεγαλύτερη αύξηση κατά 5,485 δισ. ευρώ καταγράφεται στους έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, φόροι κατανάλωσης σε καύσιμα, ποτά, τσιγάρα, τέλη κυκλοφορίας κ.α) που το 2015 θα ανέλθουν στα 36,790 δις. ευρώ από 31,305 δισ. ευρώ που ήταν πέρυσι. (ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 14,3% από 13,5%).
Tις περικοπές ύψους 4,1 δισ. που προβλέπονται στα κονδύλια για ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνικά επιδόματα και συντάξεις, οι οποίες θα αφαιρέσουν 85 ευρώ τον μήνα ή 1.025 ευρώ τον χρόνο. Το πρόγραμμα προβλέπει ότι οι κοινωνικές δαπάνες (ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία, συντάξεις, ειδικά επιδόματα κ.α) θα μειωθούν σταδιακά στα 46 δισ. ευρώ το 2015 από 50,1 δισ. το 2010.
Tις μειώσεις αποδοχών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, οι οποίες αν ληφθεί υπόψη και ο πληθωρισμός υπολογίζονται σε 10%. Με βάση το ποσοστό αυτό ένα νοικοκυριό με συνολικές μηνιαίες αποδοχές 2.000 ευρώ θα έχει πραγματικές απώλειες 200 ευρώ τον μήνα δηλαδή σε ετήσια βάση θα χάσει 2.400 ευρώ.
Με βάση τα παραπάνω οι συνολικές ετήσιες απώλειες ανά νοικοκυριό διαμορφώνονται στο ποσό των 5.550 ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι οικογένεια με δύο εργαζόμενους και ετήσιο εισόδημα 24.000 ευρώ (1.000 ευρώ μηνιαίως ο καθένας) θα χάσει το 23% του εισοδήματός της.
Για πρώτη φορά
Φορολογούμενοι με μηνιαίες αποδοχές μέχρι 666 ευρώ λόγω της μείωσης του αφορολόγητου ορίου των 12.000 ευρώ θα υποχρεωθούν για πρώτη φορά να πληρώσουν φόρο ενώ μέχρι σήμερα ήταν αφορολόγητοι.
Κατά μέσο όρο ο καθένας από αυτούς με βάση το επικρατέστερο σενάριο που προβλέπει συρρίκνωση του αφορολόγητου τουλάχιστον στα 8.000 ευρώ και επιβολή συντελεστή 10% για το τμήμα από τα 8.000 μέχρι τα 12.000 ευρώ θα επιβαρυνθεί με ετήσιο φόρο 400 ευρώ που οι μισθωτοί θα πληρώνουν κάθε μήνα μέσω της αυξημένης παρακράτησης Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ), πιθανότατα από τον Ιούλιο.
Μάλιστα η παρακράτηση φόρου θα είναι αυξημένη όχι μόνο κατά το ποσό που θα απαιτείται για το μειωμένο αφορολόγητο αλλά κατά το διπλάσιο για να καλυφθεί η διαφορά από το ποσό που δεν παρακρατήθηκε το πρώτο εξάμηνο. Επισημαίνεται ότι ανάλογη αύξηση φόρου θα έχουν και εκείνοι που έχουν εισοδήματα πάνω από το όριο των 12.000 ευρώ.
Ετσι φορολογούμενος με εισόδημα 20.000 που σήμερα επιβαρύνεται με φόρο 1.680 ευρώ, με το μειωμένο αφορολόγητο στα 8.000 ευρώ και συντελεστή 10% ο φόρος θα αυξηθεί κατά 400 ευρώ και θα διαμορφωθεί στα 2.080 ευρώ.
Φοροαπαλλαγές
Οι πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομικών αναφέρουν ότι για εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ θα υπάρξει ψαλίδισμα των φοροαπαλλαγών για τόκους στεγαστικών δανείων, νοσήλια, ιατρικές δαπάνες, ενοίκια, δίδακτρα, ασφάλιστρα και άλλες δαπάνες και ολοσχερή κατάργησή τους για εισοδήματα υψηλότερα των 60.000 ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό συζητείται και το ενδεχόμενο περικοπής ή και ακύρωσης του πρόσθετου αφορολόγητου ποσού που ισχύει σήμερα για τα παιδιά. Οσον αφορά στα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, το σχέδιο προβλέπει ότι για την αναγνώριση των φοροαπαλλαγών θα λαμβάνονται υπόψη το ύψος του ετήσιου δηλωθέντος εισοδήματος αλλά και εκείνου που προκύπτει από τα τεκμήρια διαβίωσης. Αν ο φορολογούμενος δηλώνει εισόδημα 20.000 ευρώ, αλλά αυτό που προκύπτει από τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης ανέρχεται στα 30.000, τότε ως κριτήριο για τις φοροαπαλλαγές θα λαμβάνεται υπόψη το τεκμαρτό και όχι το δηλωθέν εισόδημα.
Κοινωνικά επιδόματα
Νοικοκυριά που λαμβάνουν σήμερα επιδόματα, επιδοτήσεις και παροχές θα χάσουν μέρος ή ολόκληρο το ποσό λόγω της θέσπισης αυστηρών εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων για τη χορήγησής τους. Το σενάριο προβλέπει ότι το εισοδηματικό κατώφλι θα πέσει κοντά στο όριο της φτώχειας, που είναι σήμερα 6.000 ευρώ για νοικοκυριό με ένα άτομο και 12.000 ευρώ για οικογένεια με δύο παιδιά.
Επιπρόσθετα στα κριτήρια χορήγησης θα λαμβάνονται υπόψη τα τεκμαρτά εισοδήματα και τα περιουσιακά στοιχεία. Ειδικά για την καταβολή του επιδόματος ανεργίας θα λαμβάνονται υπόψη η διάρκεια της απασχόλησης, δηλαδή αν πρόκειται για εποχική απασχόληση τεσσάρων - πέντε μηνών ή για σταθερή εργασία καθώς και αν ο άνεργος έχει ξαναπάρει επιδότηση στο παρελθόν.
Κύκλοι του υπουργείου υπογράμμιζαν πως δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν οι ίδιες ρυθμίσεις για τον εποχικά εργαζόμενο που ασφαλίζεται για 4 μήνες και παίρνει το επίδομα με κάποιον που απολύεται μετά από 20 έτη δουλειάς και γράφεται για πρώτη φορά στον ΟΑΕΔ. Νέα και αυστηρότερα εισοδηματικά και άλλα κριτήρια θα τεθούν και για τη χορήγηση επιδομάτων και παροχών (Εργατική Εστία, Εργατική Κατοικία, ΕΚΑΣ, πολυτεκνικά επιδόματα κ.ά.) στα οποία περιλαμβάνεται η αύξηση των απαιτούμενων ενσήμων αλλά και η εισαγωγή ανώτερου ορίου για τη καταβολή των παροχών.
Φόρος Ακίνητης Περιουσίας
Η σχεδιαζόμενη αύξηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων και η μείωση του σημερινού ατομικού αφορολόγητου ορίου των 400.000 ευρώ πιθανότατα στις 200.000 ευρώ, θα έχει σαν αποτέλεσμα 150.000 ιδιοκτήτες ακινήτων να πληρώσουν για πρώτη φορά ΦΑΠ. Υψηλότερο φόρο θα κληθούν να καταβάλουν και όσοι αποκτήσουν ακίνητο καθώς πέραν της αύξησης των αντικειμενικών τιμών εξετάζεται και η μείωση των αφορολόγητων ορίων για την απόκτηση πρώτης κατοικίας με αγορά, δωρεά, κληρονομιά ή γονική παροχή, από τις 200.000 ευρώ στις 100.000-150.000 ευρώ για κάθε άγαμο και από τις 250.000 στις 150.000-200.000 ευρώ για κάθε έγγαμο φορολογούμενο.
Ψάχνουν ποιοι θα πληρώσουν 4,6 δισ.
Επώδυνα μέτρα ύψους 12,160 δισ. ευρώ, που είτε έχουν εξαγγελθεί αλλά δεν έχουν ακόμα εξειδικευτεί είτε αναζητούνται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, περιλαμβάνει το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πρόγραμμα.
Το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει καταλήξει σε συγκεκριμένες ρυθμίσεις για το ποιες απαλλαγές και εξαιρέσεις και υπό προϋπόθεση θα περικοπούν καθώς και για τις νέες έκτακτες εισφορές, μέτρα από τα οποία φέτος προσδοκώνται έσοδα 770 εκατ. ευρώ και συνολικά 3,219 δισ. ευρώ μέχρι το 2015.
Το επικρατέστερο πάντως σενάριο προβλέπει ότι η εισφορά στα ακίνητα θα αφορά κατοικίες σε περιοχές με υψηλή αντικειμενική αξία πάνω από 3.000 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο ανεξαρτήτως εμβαδού.
Για τα αυτοκίνητα η εισφορά θα είναι μια παραλλαγή του ετήσιου ειδικού φόρου που επιβλήθηκε το 2010 και αφορούσε αυτοκίνητα άνω των 1.929 κυβικών εκατοστών και κυμαινόταν από 150 έως 650 ευρώ ανάλογα με τον κυβισμό του αυτοκινήτου. Το ίδιο αναμένεται να ισχύσει και για την έκτακτη εισφορά στα σκάφη αναψυχής που αφορούσε σκάφη άνω των 10 μέτρων για μηχανοκίνητα και άνω των 15 μέτρων για ιστιοφόρα και που ανάλογα με το μήκος του σκάφους έφθανε τα 1.300 ευρώ ανά μέτρο.
Αγνωστοι παραμένουν οι συντελεστές και η φορολογητέα βάση επιβολής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα μη αλκοολούχα ποτά και στο φυσικό αέριο, το ποσοστό αύξησης των τελών κυκλοφορίας και του φόρου στον καπνό καθώς και τα αγαθά και υπηρεσίες που θα μεταταγούν από τον συντελεστή ΦΠΑ 13% στο 23%.
Ουδείς είναι σε θέση να εντοπίσει τα μέτρα που κρύβονται πίσω από τον όρο «ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης» που σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών θα αποφέρει έσοδα 3 δισ. ευρώ μέχρι το 2015.
Κυκλοφορούν σενάρια για νέα ευνοϊκή ρύθμιση για τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο και για ένταξη στην περαίωση των φορολογούμενων που είχαν εξαιρεθεί.
Πέραν των παραπάνω και σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών βρίσκονται στον αέρα μέτρα ύψους 1,6 δισ. ευρώ για φέτος και άλλα 3 δισ. ευρώ για την περίοδο 2012-2015.